Qaraqalpaqstan Respublikası Densawlıqtı saqlaw ministrligi tárepinen Qaraqalpaqstan Respublikası arttırılǵan immunitet jetispewshiligi sindromına qarsı gúresiw orayında ǵalaba xabar quralları wákilleri ushın baspasóz konferenciyası shólkemlestirildi.

Atap ótilgenindey, Qaraqalpaqstan Respublikası AIJSǵa qarsı gúresiw xızmetinde AIJSǵa qarsı gúresiw orayı hám onıń quramındaǵı 6 rayonlararalıq laboratoriyaları jumıs alıp barmaqta. Búgingi kúnde 50 shıpaker hám 57 orta medicina xızmetkerleri xızmet kórsetpekte. Shıpakerlerden 38 (76,0%) qánigelik kategoriyalarına iye, sonnan 20 (52,6%) joqarı kategoriyalı, 12 (31,2%) I kategoriyalı hám 6 (15,8%) II kategoriyalı. Orta medicina xızmetkerlerinen 47 (82,5%) qánigelik kategoriyalarına iye, sonıń ishinde, 29 (61,7%) joqarı kategoriyalı, 11 (23,4%) I kategoriyalı hám 7 (14,9%) II kategoriyalı.

Oray medicina xızmetkerleriniń qánigeligin arttırıw hám oqıtıw maqsetinde ótken 6 ayda Tashkent qalası Medicina xızmetkerleriniń kásiplik qánigeligin rawajlandırıw orayında 10 shıpaker, 26 orta medicina xızmetkeri, sonnan 21 orta medicina xızmetkeri Tashkent qalası Medicina xızmetkerleriniń kásiplik qánigeligin rawajlandırıw orayında, 3 orta medicina xızmetkeri óz qánigelikleri boyınsha qánigeligin arttırdı, 2 orta medicina xızmetkeri óz qánigelikleri boyınsha baslanǵısh tayarlıqtan ótti.

Ózbekstan Respublikası AIJSqa qarsı gúresiw orayınıń usı jıldıń 23-maydaǵı Ózbekstan Respublikası Densawlıqtı saqlaw ministrliginiń “Medicinada 90 kúnlik ózgerisler waqtı” tarawǵa baylanıslı xalıq arasında AIV infekciyası profilaktikasına baǵıshlanǵan úgit-násiyatlaw ilajların kúsheytiw, xalıqtı AIV infekciyasına tekseriwden ótkeriw, kesellikti erte anıqlaw hám olarǵa kórsetiletuǵın medicinalıq xızmet sapasın bunnan bılay da jaqsılaw baǵdarında, orayımız tárepinen “Úgit-násiyat aylıǵı”nda ámelge asırılatuǵın ilajlar baǵdarlaması tastıyıqlandı hám bul boyınsha keń kólemli ilajlar ámelge asırılmaqta.

Qaraqalpaqstan Respublikasında AIV infekciyası boyınsha epidemiyalıq jaǵdaydıń turaqlılıǵına erisiw, AIV/AIJS profilaktikası, AIV infekciyasınıń emlewxana ishindegi infekciya túrinde tarqalıwınıń hám de anadan balaǵa ótiwiniń aldın alıw maqsetinde bir qatar ilajlar ámelge asırılmaqta.

Qaraqalpaqstan Respublikasında búgingi kúnde jámi 1102 shaxs AIV infekciyası menen jasamaqta (100 mıń xalıq sanına salıstırǵanda intensiv kórsetkish 54,1 di quraydı), sonnan 10 (0,9%) 18 jasqa shekemgi balalardı quraydı.

AIV infekciyası menen kesellengenlerdiń 648 (58,8%) erkekler, sonnan 2 (0,3%) 18 jasqa shekemgi ul balalar hám 454 (41,2%) hayallar, sonnan 8 (1,8%) 18 jasqa shekemgi qız balalar.

Usı kúnge shekem ulıwma AIJStan 350 nawqas qaytıs boldı, sonıń ishinde 227 (64,9%) erler hám 123 (35,1%) hayal-qızlardı quraydı.

2025-jıldıń 6 ayı dawamında 69 shaxs AIV infekciyasına shalınǵan, 42 (60,9%) er adam hám 27 (39,1%) hayal adamdı quradı.

Sońǵı jılları QRda keselliktiń jınısıy jol menen juǵıwı artıp barmaqta. Usı jıldıń 6 ayında Respublikamızda dizimge alınǵan 69 (2024-j. -65) jaǵdaydan 61 (88,4%) [2024j.-56 (86,2%) ] nawqasqa jınısıy qatnas hám 2 (2,9%) [2024j. – 1 (1,5%) ] parenteral jol arqalı juqtırılǵanlıǵı anıqlandı, jáne 1 (1,4%) niń juǵıw jolı anıq emes ekenligi belgili boldı.

AIV infekciyası juǵıwı qáwipi joqarı bolǵan toparlardı, ásirese migrantlardı AIV infekciyasına tekseriwler menen qamtıp alıw hám olar arasında profilaktikalıq ilajlar ótkeriw kólemin keńeytiw maqsetinde, miynet migrantları arasında AIVǵa tekseriwler alıp barılmaqta, 6 ay dawamında 16975 migrantlardan 106 kod boyınsha 9315 (54,9%) AIVǵa tekserilip, olardıń arasında 26 (0,3%)da AIV anıqlandı. Bunnan tısqarı, epidemiologiyalıq sorastırıwlar nátiyjesinde basqa kodlar menen jáne 23 shaxstıń miynet migraciyasında bolǵanlıǵı anıqlandı, solay etip jámi 49 sırt elge shıǵıp ketken shaxslarda AIV anıqlandı.

Hámiledarlıq hayallarda AIV infekciyasın óz waqtında anıqlaw hám AIVnıń anadan balaǵa ótiwiniń profilaktikası boyınsha, 6 ay dawamında 20914 hámiledarlıq esapqa alınıp, olardan 20914  IFA usılında hám de qala hám rayon tuwıw bólimlerinde 716 hámiledarlıq ekspress-test usılında AIV infekciyasına tekserildi. IFA usılında tekseriwden ótkerilgen hámiledarlar arasında 3 adamda AIV infekciyası anıqlandı.

Xalıq arasında AIV infekciyasın erte anıqlap, óz waqtında keselliktiń aldın alıw ilajların jolǵa qoyıw ushın AIJS xızmetiniń materiallıq-texnikalıq bazasın jaqsılaw úlken áhmiyetke iye. AIV infekciyası monitoringi boyınsha málimleme sistemasın jaratıw baǵdarında texnikalıq tapsırmalardı islep shıǵıw hám zárúr málimleme-texnika quralları menen támiyinlew maqsetinde kompyuter toplamları menen támiyinlenbekte. Sol sebepli QR AIJSqa qarsı gúresiw orayı hám rayonlararalıq laboratoriyalarında búgingi kúnde 129 dana kompyuter toplamları, 7 dana planshet, sonıń ishinde 5 dana noutbuk jumıs islew jaǵdayında hám olardıń barlıǵı internet tarmaǵına jalǵanǵan.

AIJSqa qarsı gúresiw orayınıń diagnostika laboratoriyasında polimeraza-shınjırlı reakciya (PZR) analizi laboratoriya komplekti, SD-4 limfocitlerin anıqlaytuǵın citoflyuorimetr ásbabı, Immunoblot (IB) diagnostika ásbabı, Gemolitikalıq, bioximiyalıq, urologiyalıq analizatorları hám 13 IFA (immunoferment analizi), 1 IXLA (Immunoxemilyuminessentnıy analiz) toplamları QR AIJSqa qarsı gúresiw orayı laboratoriyası, Xojeli, Beruniy, Qońırat, Shımbay, Ámiwdárya, Tórtkúl rayonlar aralıq AIJS diagnostika laboratoriyalarında qollanılmaqta. AIVǵa tekseriwler ótkeriwdi talap dárejesinde jolǵa qoyıw ushın AIV diagnostikası laboratoriyaları sońǵı III-IV áwlad test toplamları hám analiz reagentleri menen úzliksiz támiyinlenbekte.

Hár aydıń birinshi sánesi “AIJSqa qarsı gúresiw kúni” sıpatında belgilenip barılmaqta, usı jıldıń 6 ayı dawamında xalıq kóp jıynalatuǵın orınlarda, sonıń ishinde iri sawda komplekslerinde, diyqan bazarlarında, ÓzR temir jolları Nókis stanciyasında, avtovokzallarda, shashtárezxana, gózzallıq salonlarında, jeke menshik emlewxanalarda, MPJlarda, jámáát meshitlerinde, joqarı hám orta arnawlı oqıw orınlarında hám de Tórtkúl, Ámiwdárya, Xojeli, Qońırat, Beruniy, Shımbay rayonlar aralıq laboratoriyalarınıń xızmetkerleri tárepinen usı rayonlarda AIJS infekciyasınıń profilaktikası hám salamat turmıs tárizi boyınsha ilajlar ótkerildi.

Bunnan tısqarı Qaraqalpaqstan Respublikası AIJSqa qarsı gúresiw orayı shıpakerlerinen AIV boyınsha zárúr bolǵan yaǵnıy keselliktiń klinikalıq belgileri, emlew usılları hám aldın alıw ilajları haqqında másláhátler alıw maqsetinde kúni-túni jumıs isleytuǵın isenim telefonı islep turıptı hám shıpakerler tárepinen másláhátler berip barılmaqta, telefon nomeri 97-354-00-14.

Baspasóz konferenciyası qatnasıwshıları filialda jaratılǵan sharayatlar menen tanısıp, qızıqtırǵan sorawlarına juwap aldı.